Author: Willie Oldengarm

Afscheid

In 2003 ging ik voor Timpaan Welzijn aan de slag in de gemeente Opsterland. Ik zou maar een jaar blijven. Ik was bezig met de laatste loodjes van een voor mij immens uitdagende maar ook ambitieuze opdracht: afstuderen als Sociaal Gerontoloog aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. Vier dagen per week werkte ik voor Timpaan Welzijn. De vijfde dag was voor mijn studie. In 2004 slaagde ik met vlag en wimpel en kon ik mijn bul ophalen.

De combinatie van mijn jarenlange ervaring als opbouwwerker en mijn universitaire studie legden de gemeente Opsterland en Timpaan Welzijn geen windeieren. Die kennis kwam goed van pas bij de invoering van de Wet op de Maatschappelijke Ondersteuning in 2007 en daarna.

Opsterland is een ambitieuze gemeente. Zij wil de dorpen en de maatschappelijke organisaties overal zo goed mogelijk bij betrekken. De gemeente staat voor grote opgaven. Wat is er bijvoorbeeld nodig dat iedereen zo prettig mogelijk in zijn dorp of wijk kan blijven wonen?

Het model van de drie G’s (Mijn onderzoek ‘Wel thuis in eigen huis of in de zorg?!’)

Ik ben trots dat ik aan die mooie ontwikkeling een bijdrage heb mogen leveren. Onder andere met mijn model van “de drie G’s (Geschikt Wonen, Garantie op Zorg, Gezelligheid), de ontwikkeling van het IDOP (Integraal OntwikkelingsPlan) in Wijnjewoude en het opzetten van de dorpssteunpunten. Gemeente Opsterland loopt landelijk voorop met een integrale aanpak eenzaamheid.

Overhandiging eerste signaleringskaart eenzaamheid aan wethouder Wietze Kooistra (mei 2012)

Nu is het tijd voor mij om de vleugels weer uit te slaan. Na vijftien jaar verlaat ik Timpaan Welzijn en ga ik met mijn bedrijf Oldengarm Training & advies mijn expertise op het terrein van eenzaamheid ook in andere gemeenten inzetten.

Ik ga jullie en mijn columns in de ‘SA!’ zeker missen. Het ga u goed!

 

Deze column verscheen op 28 maart 2018 in de “SA!”. 

Liever voor de hond dan voor zichzelf

Minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid, Welzijn en Sport gaat landelijk werk
maken van de bestrijding van eenzaamheid. Hij streeft ernaar dat in elke gemeente mensen kunnen worden geholpen om eenzaamheid te voorkomen of te verminderen.

Eind februari belegde het ministerie een praktijktafel ‘Samen tegen eenzaamheid’. Omdat ik al jaren bezig ben met een integrale aanpak in onder andere de gemeente Opsterland kon ik bij die bijeenkomst natuurlijk niet ontbreken.

Gelukkig kwamen die ochtend ook ervaringsdeskundigen aan het woord. Eén verhaal heeft veel indruk op mij gemaakt.

Een zestigjarige vrouw vertelde hoe zij na meer dan twintig jaar eenzaam geweest te zijn een grote ommezwaai in haar leven maakte dankzij een nogal rake opmerking van een hulpverlener. De vrouw was na een burn-out in de WAO terecht gekomen. Zij raakte volledig geïsoleerd en kwam uiteindelijk in de schuldhulpverlening. De vrouw was dol op haar twee honden en zorgde daar goed voor. 

Toen de hulpverlener haar op een bepaald moment confronteerde met de uitspraak: ‘Je zorgt beter voor je honden dan voor jezelf’, ging bij haar de knop om. Ze kreeg het voor elkaar uit de WAO te komen en ze runt nu een coaching bureau waar zij met behulp van honden mensen coacht.

Ik vind dat in de aanpak eenzaamheid ervaringsdeskundigen zoals deze vrouw een veel grotere rol moeten vervullen. Ik ben ooit nog een keer van plan een mooi boek te maken met nog meer van deze verhalen. Ik ben op zoek naar een sponsor…

Deze column verscheen in maart 2018 n de “SA!”

Ik ben ‘6 van 6’

Afgelopen week bekeek ik een filmpje met de titel ‘Ik ben 6 van 6″. De hoofdrolspelers vertellen hoe het is om met een licht verstandelijke beperking te leven.

De gemeente Amsterdam wil met deze film meer begrip kweken voor deze bijzondere doelgroep. Bij mensen met een beperking komt relatief veel eenzaamheid voor. Volgens Movisie gaat het om maar liefst 62 %.

In Nederland heeft een op de zes een verstandelijke beperking. De persoon is, in vergelijking tot degene die normaal begaafd is, iets minder snel van begrip. Ook heeft de persoon wat meer moeite om zich aan te passen aan de eisen van zijn omgeving. Een licht verstandelijke beperking herken je niet direct. Het is niet aan het uiterlijk te zien.

Maar als ze moeten opboksen tegen te hoge verwachtingen, geeft dat stress of problemen in de omgang. Veel mensen vatten dat op als onwil, maar ze kunnen niet anders.

Mensen met een licht verstandelijke beperking willen heel graag deel uitmaken van de samenleving. Er wordt te weinig rekening met ze gehouden. Vaak wordt er op hen neergekeken. Zoals een 22-jarig meisje afgelopen zaterdag in Volkskrant Magazine treffend zei: “Mensen met een perfect IQ zien vaak niet hoe hard wij moeten knokken. Ik ben niet zielig. Ik ben beperkt”.

Daarom willen ze juist in plaats van ‘1 van de 6’, voortaan ‘6 van de 6’ zijn. Dan is het wel echter nodig dat die andere ‘5 van de 6’ wat meer begrip en geduld voor hen tonen.

Ik doe mee. U ook?

Deze column verscheen op 1 februari in de “SA!”

 

Bent u ook benieuwd geworden? Het is een erg ontroerend filmpje. U kunt het hier bekijken.

https://vimeo.com/247106731

 

Seks bekt beter dan eenzaamheid

Eenzaamheid bij jongeren is een onderbelicht thema. “Zeer onterecht wanneer je naar de cijfers kijkt” zegt gedragswetenschapper Gerine Lodder.  Zij promoveerde in 2016 op een onderzoek getiteld ‘Social perception and loneliness in adolescence: Attention to social cues, emotion recognition and social evaluation’.

Lodder was 27 november in Gorredijk aanwezig bij een ‘expertmeeting’ die aan eenzaamheid bij jongeren was gewijd.

Dat eenzaamheid bij jongeren ook een probleem in Friesland is, werd onlangs bevestigd door de uitkomsten van een onderzoek van het Fries Sociaal Planbureau naar de psychosociale gezondheid van jongeren in Friesland. Van de 19-29-jarigen blijkt 39 % eenzaam te zijn waarvan 8 % ernstig eenzaam. In 2012 was dit nog 35 %.

Tijdens de expertmeeting kwam naar voren dat het nog niet zo eenvoudig is om met dit probleem aan de slag te gaan. We zijn ons nog te weinig bewust van dit probleem. Dit geldt voor de jongeren maar ook voor degenen die dicht om hen heen staan: mensen uit het onderwijs en sportverenigingen, en niet te vergeten de verzorgers. Zo kwam uit het onderzoek van Gerine Lodder naar voren dat slechts 20 % van de ouders goed had ingeschat hoe eenzaam hun kind zich voelde. 

Ook heerst er nogal een taboe op dit thema waardoor het nog niet zo eenvoudig te bespreken is. Jongeren zullen niet snel zeggen dat ze zich eenzaam voelen, ook in een groep. Zoals een jongerenwerker vorige week treffend zei: ”Het is gemakkelijker met jongeren over seks te praten dan over eenzaamheid”.

Kortom, er is nog genoeg werk aan de winkel. Wie denkt er met ons mee?

 

 

Deze column werd verkort weergegeven in de editie van 6 december in de Sa!

Wat je niet weet over eenzaamheid bij pubers | Gerine Lodder | TEDxGroningen

Ben je geïnteresseerd in wat Gerine Lodder te vertellen heeft? Luister dan naar deze TED-talk waar Gerine niet alleen in theorie vertelt over eenzaamheid, maar begint met te vertellen over haar eigen ervaringen hiermee toen ze jong was.

Like hunger is a signal to eat, loneliness is a signal to connect. The feeling of loneliness, that you can’t fit in anywhere. 3 percent of our youth feel lonely chronically, and this affects not only mental but physical health too. Loneliness affects our core, and when your core is affected everything else is affected. As a society we have the responsibility to deal with loneliness in our youth.

Gerine Lodder is a researcher looking into social relations, mainly focusing on how do we get what we need from our social relations, and what happens when things go awry, as well as loneliness in adolescence. She supports an individual approach in dealing with this subject, because there is not a one size fits all solution for loneliness.

Gerine Lodder’s research revolves around social relations: How do we get what we need from our social relations, and what happens when things go awry. She is especially interested in loneliness in adolescence. When she is not doing research, Gerine loves to cook for others, go to flee markets, read fantasy novels and (re)watch Doctor Who. This talk was given at a TEDx event using the TED conference format but independently organized by a local community.

Ik wil gevraagd worden

Afgelopen maand bezocht ik een bijeenkomst in een dorp in Zuidoost-Friesland die was gewijd aan het thema Eenzaamheid. De gemeente had een aantal dorpsbewoners persoonlijk uitgenodigd om mee te denken.

Een dag lang waren de mensen geanimeerd met dit thema bezig met als uiteindelijk resultaat een aantal mooie plannen om de eenzaamheid in het dorp te lijf te gaan.

Verschillende mensen vertelden mij dat zij nooit naar die bijeenkomst waren gegaan wanneer die uitnodiging alleen in de krant had gestaan. Juist de persoonlijke uitnodiging had hen over de streep getrokken om mee te doen.

Eenzelfde soort ervaring had ik in Ureterp toen ik namens Timpaan Welzijn een bijeenkomst leidde over het thema Zorg voor Elkaar. Iedereen blijft langer thuis wonen en sommige mensen hebben daarbij een extra steuntje in de rug nodig. In de klein dorpen hebben we in gemeente Opsterland de dorpssteunpunten. Maar wat past het beste bij Ureterp? Organisaties waren uitgenodigd om hierover mee te praten.

Uit de bijeenkomst kwam duidelijk naar voren dat er genoeg vrijwilligers zijn die willen helpen, maar ze moeten wel gevraagd worden. Ook hier komt de persoonlijke uitnodiging weer om de hoek kijken. We hoeven in Ureterp hiervoor dus niet iets groots op te zetten, maar met elkaar slim regelen hoe de juiste persoon in het dorp gevraagd kan worden om te helpen. Begin 2018 gaan we met afgevaardigden van de diverse geledingen uit het dorp dit verder uitwerken.

Mensen willen dus anderen best wel helpen. Het is alleen een kwestie van goed bekijken hoe je dit met elkaar organiseert.

Deze column verscheen in de editie van november 2017 in de Sa!

 

Een traag gesprek

Eind september was het de landelijke Week tegen de Eenzaamheid. De televisie overspoelde ons met programma’s die hieraan werden gewijd.

Helaas bleef de aandacht beperkt tot interviews met personen die vertelden hoe moeilijk het is om een eenzaam leven te leiden. Vaak ontbrak het aan enig handelingsperspectief.

Met andere woorden, wat kan de persoon zelf doen of wat kunnen wij doen om het leven van de mensen verlichten?

Ik kwam hierover in gesprek met een functionaris van Humanitas. Zij had een bijeenkomst belegd met als thema ‘Hoe voer je een goed gesprek over eenzaamheid?’ Een dominee hield een pleidooi dat we in ons dagelijks leven weer meer tijd moeten nemen voor trage vragen. ‘Trage vragen’? Ja, trage vragen, een begrip van professor dr. Harry Kunneman.

Deze hoogleraar sociale en politieke theorie aan de Universiteit voor Humanistiek geeft aan dat we in een technocratische maatschappij leven waarin vragen snel moeten worden opgelost. Maar er zijn ‘trage kwesties’ waarop we niet een-twee-drie antwoord kunnen geen. Vragen die ons terugbrengen naar de kern waarom je dingen doet die je doet. Hoe ga je bijvoorbeeld om met ziekte, lijden, het rouwen en de dood? Met stukgelopen relaties, ontrouw en geweld?

Dat zijn allemaal ‘zingevingskwesties’ die vroeger het exclusieve terrein waren voor de geestelijke verzorger. Maar ze zouden nu ook onderwerp van gesprek moeten zijn op het werk, in het onderwijs, de zorg of in ons dagelijks leven. Een goed idee. Ik neem me voor om vaker een traag gesprek te voeren. doe je mee?

Deze column verscheen in oktober in de “SA!”.

113

Enige tijd geleden was ik op bezoek bij de Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD) Fryslân om te praten over het project “Supranet” (Suïcidepreventie Actienetwerk). We bespraken de mogelijkheid of de door mijn ontwikkelde signaleringsmethodiek eenzaamheid bij dit project toegepast kan worden.

In Nederland neemt het aantal zelfdodingen toe. In 2016 maakten ruim 1800 personen een einde aan hun leven. In Friesland ligt het aantal zelfdodingen boven het landelijke gemiddelde.

Supranet is een initiatief van de hulpverleningsorganisatie 113. Deze biedt laagdrempelige hulp met online en telefonische hulpverlening.

Personen met suïcidale gedachten en hun naasten kunnen hier 24 uur per dag anoniem en gratis gebruik van maken. Het voorkomen van suïcide is niet een verantwoordelijkheid van de zorgprofessionals alleen.

Supranet wil de samenleving nadrukkelijk bij de problematiek betrekken.

Er bestaat nogal een taboe om over zelfdoding te praten. Laat staan dat je iemand over wie je je zorgen maakt, durft te vragen of hij denkt aan zelfmoord. Hoe eenzaam kun je dan zijn wanneer je hier in je eentje over zit te piekeren?

Op de site 113.nl zegt Jan Mokkenstorm, psychiater en directeur van de organisatie hierover:

“Niemand van ons zou eenzaam en radeloos mogen sterven door zelfmoord”.

Maar hoe krijg je dat voor elkaar? Supranet wil gebruik maken van zogenaamde gatekeepers: mensen die een sleutelrol vervullen in het begeleiden van mensen met zelfmoordgedachten naar professionele hulp. Dat kunnen zowel professionals als vrijwilligers zijn.

Volgens de psychiater zijn er duizenden manieren om een goed gesprek aan te kunnen gaan en maar drie manieren om het helemaal verkeerd aan te pakken. Dit moet je niet doen:

  • Je praat er niet over en kijkt weg.
  • Je zegt :”Wacht even. Dat ga je niet doen!” (je sluit de dialoog).
  • Wanneer je je machteloos voelt en dan zegt: ” Doe het dan maar!”.

Stel de vraag van je leven!

Om het taboe op praten over zelfmoord te doorbreken, voert 113 een campagne onder het motto: Stel de vraag van je leven. En dan gaat het om twee vragen. Vraag aan iemand of hij denkt aan zelfmoord. Maar ook: Vraag hulp wanneer jij aan zelfmoord denkt.

Wil je meer weten, bekijk dan het volgende filmpje:

In Duitsland werkt de aanpak van Supranet succesvol. Ik hoop dat het bij ons ook zo goed aanslaat.

Deze column verscheen in verkorte vorm op 15 maart in de SA!

With a little help from my friends

Enige weken geleden was zangeres Laura van Kaam (winnaar The Voice Kids 2013) te gast bij Eva Jinek. Pas 18 jaar en ze heeft nu al een heftige diagnose gekregen: zware depressie. Ze deelde voor het eerst in het openbaar haar ervaringen.
In december plaatste ze een openhartige post op Facebook. Ze doet dit om andere jongeren te helpen hiermee ook naar buiten te komen. Samen met cabaretier Mike Boddé zet ze zich in voor meer voorlichting op school over depressie bij jongeren.

Laura’s foto op Facebook./Laura van Kaam

Laura leefde in twee werelden. Aan de ene kant het vrolijke, succesvolle meisje dat door familie en fans op hangen gedragen werd. Anderzijds een Laura die zich diep ongelukkig voelde en hier met niemand over durfde te praten.

Ze schaamde zich omdat ze bang was afgewezen te worden.

Toen ze op zichzelf ging wonen in Den Haag barstte de bom. Ze kwam bij de spoed- en crisiszorg terecht. Mede door ingrijpen van twee goede vrienden die van haar depressie op de hoogte waren. Haar ouders wisten echter van niets. Laura kon het niet aan om met hen over haar problemen te praten. Haar vrienden hielpen haar met het opstellen van een brief die zij namens haar naar haar ouders brachten.

Laura is nu in therapie. Ze is er steevast van overtuigd dat ze met hulp van haar vrienden én familie haar depressie gaat overwinnen.

Maar ze was nooit zover gekomen zonder de hulp van haar vrienden. Hoe belangrijk die steun voor haar is geweest, kon je letterlijk en figuurlijk voelen toen ze het lied “With a little help from my friends” van Joe Cocker live zong en speelde in de uitzending bij Jinek.

Ik wens iedere jongere zulke lieve vrienden toe.

 

Deze column verscheen op 8 februari in de SA!

Het verhaal van Laura is een goed voorbeeld hoe eenzaam jongeren kunnen zijn wanneer ze met niemand kunnen praten. Hier moet veel meer aandacht voor komen.  Zie ook mijn blog Jong en eenzaam. Wat doe je er aan? .

Ben je benieuwd geworden en heb je de uitzending gemist? Hier kun je het gesprek nog eens rustig bekijken.

 

 

Kerst

Kerst roept bij mij altijd tegengestelde gevoelens op. Aan de ene kant twee weken vakantie en even genieten van lekker “niets” doen. Aan de andere kant een gevoel van weemoed om dierbaren te missen die je juist in die tijd zo graag erbij had willen hebben.

Zo denk ik elk jaar met kerst steevast even terug aan mijn lieve schoonzus die negen jaar geleden op nog vrij jonge leeftijd is overleden. We waren niet alleen familie maar ook hartsvriendinnen die lief en leed met elkaar deelden. We hadden veel met elkaar gemeen. Beiden hadden we graag familie en gezelligheid om ons heen. Aan de andere kant waren we wars van (familie)verplichtingen.

Kerst werd dan ook nooit elk jaar op dezelfde wijze gevierd. Soms hadden we helemaal geen zin in verplichtingen en verkozen we een vakantie in het buitenland. Andere keren maakten we van kerst een groots gezellig culinair festijn waar familie en vrienden van harte welkom waren.

De gasten werd dan een uitgebreide maaltijd voorgeschoteld. Twee onderdelen misten bijna nooit op het menu.

Het door mijn schoonzus in de familie fameus geworden toetsjesbuffet waar de tiramisu nooit ontbrak.

En ik werd vaak overgehaald mijn recept van een met vruchten gevulde kalkoen te bereiden. En we deden heel veel spelletjes samen.

Toen mijn schoonzus in november 2007 aan kanker overleed, kwam in een klap een einde aan die traditie. Iedereen gaat nu met kerst zijn eigen gang. Met of zonder de familie. Wat jammer dat het bij die mooie herinneringen moet blijven.

 

Deze column verscheen op 14 december in de SA!

Wie helpt de mantelzorger?

2015-04-04 13.09.37-1Normaal helpen ze een zieke partner, een ouder, je kind of een vriend of vriendin. Mantelzorgers worden ze ook wel genoemd.

Dat zijn mensen die langdurig en onbetaald zorg verlenen aan hun naaste.

In meer dan tweehonderd plaatsen werden ze in november tijdens de Landelijke Dag voor de Mantelzorg in het zonnetje gezet. In Opsterland gebeurde dat in De Wier te Ureterp waar in de tachtig personen door het Steunpunt Mantelzorg op een super de luxe lunch met theater werden getrakteerd.

Landelijke cijfers geven aan dat een op de vier inwoners mantelzorger is. Die zijn bij lange na niet allemaal bekend bij de gemeente. Ruim twee honderd vijftig hebben zich in Opsterland gemeld bij het steunpunt. Hier kunnen ze in de rest van het jaar ondersteuning krijgen: advies, informatie, deelname aan het mantelzorgcafé of contact met andere mantelzorgers.

Jonge mantelzorgers zijn nog veel minder in beeld dan volwassenen. Mede omdat zij zichzelf niet zien als mantelzorger. Het jongerenwerk heeft hier oog voor, maar het is ook belangrijk dat andere instanties, zoals de scholen, hier aandacht aan besteden.

Mantelzorgers hebben het namelijk niet zo gemakkelijk. Een op de zeven personen voelt zich overbelast. Ruim veertig procent is extreem eenzaam. Extra steun voor mantelzorgers is dan ook geen overbodige luxe.

Zo is door Timpaan Welzijn in de gemeente Opsterland een project Samen Zorg gestart. Er kunnen straks verschillende vrijwilligers worden ingezet om de mantelzorger in de thuissituatie een steuntje in de rug te geven. Mantelzorgers hebben zelf aangegeven hier behoefte aan te hebben. Ik ben benieuwd of er een antwoord op hun vraag komt.

Deze column verscheen 16 november 2016 in de Sa!